Loại đất tốt là cơ sở để cây phát triển khỏe mạnh. Khi đất trồng cây ở trạng thái tốt thì chúng ta ít cần đến phân bón hoặc thuốc trừ sâu hơn trong quá trình canh tác. Bài viết này, AZ Farming xin chia sẻ tổng quan kiến thức về đất trồng cây mà một người làm vườn nào cũng cần phải biết.
#1 Xác định sức khỏe của đất trồng cây
Thuật ngữ “sức khỏe của đất” ý chỉ những yếu tố của đất trồng ảnh hưởng đến sự phát triển của cây trồng như: độ phì nhiều, các nguyên tố vi lượng, độ thoát nước, độ pH . . . Một loại đất được cho là có sức khỏe tốt phải hội đủ những yếu tố để giúp cây trồng phát triển tốt.
Một trong những yếu tố quan trọng khi xác định sức khỏe của đất trồng là xem xét hàm lượng các nguyên tố đa lượng và vi lượng có trong đất. Trong số 17 nguyên tố được cho là cần thiết cho sự phát triển của thực vật, nitơ, phốt pho và kali là quan trọng nhất. ba nguyên tố này được gọi là chất dinh dưỡng chính hoặc đa lượng vì cây trồng hấp thụ ba nguyên tố từ đất với lượng lớn nhất.
Những nguyên tố vi lượng như: canxi, magie và lưu huỳnh, đồng, sắt, mangan, kẽm. . . được gọi là chất dinh dưỡng thứ cấp, cũng rất quan trọng đối với nhiều loại cây.
Một thành phần quan trọng khác của đất là độ cân bằng axit-kiềm thường được gọi là độ pH.
Tất cả những yếu tố cần thiết trên, cùng với kết cấu đất thích hợp sẽ tạo nên một loại đất trồng khỏe mạnh mà mọi loại cây trồng đều cần để phát triển tốt nhất
#2 Kiểm tra đất trồng của bạn
Dù bạn là một người làm vườn lâu năm giàu kinh nghiệm, nhưng đừng chủ quan khi không kiểm tra sức khỏe của đất trước khi trồng cây. Kiểm tra đất giúp bạn xác định một cách tương đối chính xác độ pH và hàm lượng của những chất dinh dưỡng có trong đất.
Ngày nay, với nhiều dụng cụ thông minh có thể giúp kiểm tra các chỉ số quan trọng của đất một cách nhanh chóng và chính xác như: máy đo độ pH cầm tay, bộ dụng cụ kiểm tra đất trồng Rapitest® Soil Test Kit . . .
Khi kiểm tra đất, biết được sức khỏe của đất trồng, bạn có thể có những biện pháp xử lý hay cải tạo đất cho phù hợp với loại cây trồng bạn canh tác. Điều này giúp giảm thiểu rủi ro trong canh tác và tăng năng suất cũng như chất lượng của cây trồng.
#3 Một số tính chất của đất trồng cây
Đất là một tập hợp của nhiều thành phần, tính chất phức tạp khác nhau. Mỗi tính chất đều có tác động đến chất lượng, độ phì nhiêu của đất trồng cây. Vì thế hiểu về những tính chất cấu thành nên đất là điều rất quan trọng trong quá trình canh tác công nghiệp. Dưới đây là những tính chất quan trọng mà một người làm vườn cần biết.
Tính chất vật lý của đất trồng
1. Kết cấu của đất trồng
Kết cấu của đất là tỷ lệ của ba loại đất: cát, phù sa và đất sét trong đất. Đất cát có chứa những hạt lớn như sạn. Đất bùn có kích thước hạt nhỏ mịn như bột mì. Đất sét là tập hợp những hạt siêu nhỏ. Kết cấu của đất rất quan trọng vì nó ảnh hưởng đến một số đặc tính khác của đất, bao gồm:
♦ Cấu trúc đất trồng
♦ Khả năng giữ nước (khả năng giữ nước của đất)
♦ Nước, không khí và chất dinh dưỡng sẵn có
Đất trồng hiếm khi chỉ chứa một cỡ hạt duy nhất, mà thường là hỗn hợp của cả ba loại.
2. Cấu trúc của đất
Cấu trúc đất đề cập đến sự liên kết tự nhiên của các phần tử đất thành các khối lớn hơn với hình dạng và kích thước khác nhau. Đất có cấu trúc tốt là loại đất có không gian lỗ rỗng tự nhiên nhiều. Những lỗ rỗng này cho phép nước thấm vào đất tốt hơn, khả năng thoát nước và chuyển động của không khí trong đất tốt hơn giúp rễ phát triển mạnh.
3. Độ thoát nước của đất trồng cây
Độ thoát nước là khả năng nước di chuyển trong đất trồng. Nếu đất có khả năng thoát nước kém sẽ gây đọng nước ở bề mặt hoặc dưới bề mặt đất trong nhiều ngày. Điều này gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến những loại cây trồng không ưa nước. Có thể cải thiện khả năng thoát nước của đất trồng cây bằng cách bổ sung thêm đất cát, các vật chất hữu cơ.
Tính chất hóa học của đất trồng cây
1. Độ pH của đất
Độ pH của đất trồng là chỉ số cho biết đất có tính axit hay kiềm. Đây là chỉ số quan trọng giúp xác định những thành phần nguyên tố có trong đất và sự ảnh hưởng của chúng đến sự phát triển của cây trồng. Thang độ pH là có chỉ số từ 1 đến 14: với 7 là trung tính, dưới 7 là axit và trên 7 là kiềm.
2. Độ mặn của đất trồng
Độ mặn của đất là chỉ số cho biết tỷ lệ muối có trong đất trồng của bạn. Đất mặn là loại đất có tỷ lệ muối quá cao, khi cây hấp thụ chúng sẽ làm tăng nồng độ muối trong các mô của cây, dẫn đến khô hoặc cháy các bộ phận của cây.
#4 Một số loại đất trồng cây phổ biến
1. Đất cát
Đất cát được biết đến là không có khả năng hoặc mức độ giữ nước và chất dinh dưỡng kém. Ưu điểm của đất cát là giúp rễ cây không bị ngâm nước trong thời gian dài.
Nhược điểm duy nhất là người ta phải tưới nước và bổ sung phân bón thường xuyên hơn các loại đất khác.
2. Đất sét
Đất sét có kích thước hạt siêu nhỏ, giúp đất có kết cấu chặt, dính kết tốt. Mặc dù loại đất này có thể giữ chất dinh dưỡng rất tốt, nhưng khả năng lưu thông thoáng khí và nước kém. Điều này gây có thể gây hại cho cây trồng.
3. Đất phù sa
Đất phù sa là loại đất có kích thước hạt siêu mịn như bột, rất giàu chất dinh dưỡng, độ phì cao. Đất có nhiều phù sa có bề mặt rất bằng phẳng thích hợp cho canh tác nông nghiệp. Vì vậy, hầu như phần lớn loại cây trồng đều thích hợp để trồng trên đất phù sa.
4. Đất thịt
Đất thịt là loại đất giao thoa giữa đất sét và cát. Loại đất này có ưu điểm giữ được nhiều chất dinh dưỡng của đất sét và ưu điểm thoát nước tốt của đất cát. Đất thịt là loại đất trồng thích hợp cho hoạt động canh tác trồng trọt.
5. Đất mùn
Đất mùn là loại đất lý tưởng nhất vì hầu hết mọi loại cây trồng sẽ phát triển tốt trên loại đất này. Đó là vì đất mùn là sự kết hợp tối ưu của cát, đất sét và phù sa. Cũng giống như phù sa và đất sét, nó giữ các chất dinh dưỡng tốt. Về khả năng giữ nước và thoát nước nó ở mức trung bình. Đất mùn nằm giữa cát và đất sét vì mùn có thể giữ nước khá tốt mà không làm thoát nước dễ dàng như cát.
#5 Xử lý và cải tạo đất trồng cây
Bổ sung chất hữu cơ, sử dụng lớp phủ hoặc trồng cây che phủ, thêm phân bón hóa học, cày bừa để duy trì đất tốt, tơi xốp. . . Tất cả những công việc trên nhằm mục đích cải thiện độ phì nhiêu và kết cấu đất. Giúp cây trồng phát triển tốt hơn và cho năng suất cao hơn. Dưới đây là tổng hợp những việc cần làm để xử lý và cải tạo đất trồng mà một người làm vườn cần biết.
Không khí trong đất giúp cải tạo đất trồng cây
Cũng giống như con người, thực vật cần không khí để phát triển, cả không khí trên mặt đất để quang hợp và cả không khí có trong đất.
Những lỗ hổng trong đất giúp đất giữ nitơ từ khí quyển có thể chuyển hóa thành dạng có thể sử dụng được cho cây trồng. Oxy trong đất trồng cũng rất quan trọng đối với sự tồn tại của các sinh vật trong đất có lợi cho cây trồng.
Có thể tăng không khí trong đất bằng cách thêm chất hữu cơ, đặc biệt là phân trộn vào đất trồng. Ngoài ra cần cày đất tơi xốp, tránh nén đất quá chặt khi trồng cây.
Cung cấp đủ lượng nước cho đất trồng
Ở mỗi loại đất khác nhau thì tính chất giữ nước hay thoát nước khác nhau. Như đất cát giữ nước kém hơn đất sét. Tùy vào điều kiện khí hậu thời tiết mà thời lượng thoát nước cũng khác nhau. Vì thế bạn cần cung cấp đủ lượng nước cho từng loại đất và mùa vụ. Đất trồng cây thích hợp nên có khoảng 25% nước.
Chất hữu cơ giúp tăng độ dinh dưỡng của đất
Thêm phân trộn sẽ cải thiện hầu hết mọi loại đất. Chúng thay đổi kết cấu của đất bùn và đất sét. Chất hữu cơ còn tăng độ dinh dưỡng của đất trồng. Tất cả các loại đất đều trở nên tốt hơn khi được bón phân hữu cơ hàng năm.
Phân trộn và các vật liệu hữu cơ khác giúp liên kết các hạt đất lại với nhau giúp đất giữ ẩm tốt hơn. Chúng cũng hấp thụ và dự trữ các chất dinh dưỡng có sẵn cho cây trồng. Ngoài ra phân trộn còn là nguồn thức ăn cho các vi sinh vật có lợi cho đất và cây trồng.
Xử lý đất trồng cây bằng vật liệu phủ
Vật liệu phủ có thể là: rơm, cỏ khô, cỏ xén, vỏ cây vụn. xơ dừa . . . Bằng cách phủ lên bề mặt đất giúp căn bằng nhiệt độ của đất trồng, tránh đất khỏi quá nóng và quá lạnh. Lớp phủ còn làm giảm thất thoát nước do bốc hơi và ngăn chặn sự phát triển của cỏ dại. Các vật liệu phủ này phân hủy từ từ, làm giàu chất hữu cơ cho đất.
Cải thiện độ pH của đất trồng cây
Điều chỉnh độ pH của đất cần một khoản thời gian dài. Phải mất một hoặc hai mùa vụ để điều chỉnh độ pH của đất trồng cây. Cho dù đất có tính axit hay kiềm, việc bổ sung nhiều chất hữu cơ hàng năm sẽ giúp cân bằng chỉ số pH của đất.
♦ Cách xử lý đất chua: đất chua có thể được cải thiện bằng đá vôi bột và nên thêm vào đất vào mùa thu. Tro gỗ cũng có thể làm tăng độ pH của đất, nhưng cần phải cẩn thận khi sử dụng. Cần bổ sung một lượng tro vừa đủ tránh lượng tro trong đất quá nhiều gây ảnh hưởng đến khả năng nảy mầm của hạt giống.
♦ Cách xử lý đất kiềm: đất kiềm cần được làm cho đất chua hơn (tăng tính axit của đất). Điều này có thể được thực hiện khi bổ sung lưu huỳnh, mùn cưa, lá kim tiền thảo, mùn cưa hoặc lá sồi cho đất trồng.
Cải tạo đất trồng bằng cây che phủ
Cây che phủ là một loại cây trồng tạm thời, giúp bảo vệ đất khỏi gió và sự xói mòn của nước. Đồng thời chúng còn bổ sung các chất hữu cơ có giá trị cho đất trồng. Những loại cây che phủ có cấu trúc rễ dày đặc có thể có tác động tích cực đến việc cải thiện kết cấu của đất.
Cây che phủ còn có công dụng ngăn chặn cỏ dại, ngăn côn trùng và sâu bệnh trong đất và giúp cố định nitơ trong đất trồng. Khi cây che phủ hết chu kỳ sinh trưởng, xác cây được chuyển trộn đất và chúng trở thành phân xanh cung cấp chất dinh dưỡng cho đất trồng cây.
Cải tạo kết cấu của đất trồng
Để cải tạo đất cát ít cát hơn, nên trộn 7-10cm chất hữu cơ vào đất. Sử dụng gỗ vụn, lá, cỏ khô, rơm rạ hoặc vỏ cây để phủ xung quanh cây trồng và thêm ít nhất 5cm chất hữu cơ mỗi năm.
♦ Cải tạo đất phù sa: bạn có thể cải thiện kết cấu đất bằng cách thêm 3cm chất hữu cơ mỗi năm. Cố gắng tránh nén chặt đất. Lên luống khi trồng cây là một cách tốt nhất để sử dụng đất phù sa.
♦ Cải tạo đất sét nặng: bằng cách bổ sung 5-7cm chất hữu cơ vào đó. Sau đó, thêm 3cm chất hữu cơ hoặc nhiều hơn vào đất trồng cây mỗi năm. Lên luống cao khi trồng cây sẽ cải thiện khả năng thoát nước của đất sét.
Trên đây là những kiến thức tổng quan về đất trồng cây mà một người làm vườn cần biết. Cùng đồng hành cùng AZ Farming vì một nền nông nghiệp Xanh Sạch Hiện Đại Bền Vững nhé!
Xin Chào! Tôi là Bao Pham với sở thích nghiên cứu nông nghiệp tôi đã thành lập AZ Farming, với mong muốn đồng hành cùng những người yêu thích nông nghiệp và làm vườn…Cùng xây dựng một nền nông nghiệp xanh sạch hiện đại bền vững.